Το Βιολί με τις Τρεις Χορδές

Στις 18 Νοεμβρίου του 1995, ο γνωστός βιολιστής Itzhak Perlman, ανέβηκε στη σκηνή για να δώσει συναυλία στο Avery Fisher Hall στο Lincoln Center της Νέας Υόρκης.

Αν ποτέ έχετε βρεθεί σε συναυλία του Perlman, θα ξέρετε ότι το να ανέβει στη σκηνή, αποτελεί για αυτόν ένα μικρό επίτευγμα. Όταν ήταν παιδί χτυπήθηκε από πολιομυελίτιδα κι έτσι χρειάζεται να φοράει ειδικά στηρίγματα και στα δύο του πόδια και να περπατάει με πατερίτσες. Είναι μεγαλειώδες να τον βλέπει κανείς να περπατά στη σκηνή, βήμα-βήμα, με επώδυνο και αργό τρόπο.

Περπατάει επώδυνα, όμως μαγευτικά, μέχρι που φτάνει στην καρέκλα του. Στη συνέχεια κάθεται, ακουμπάει σιγά-σιγά τις πατερίτσες του στο πάτωμα, βγάζει τα στηρίγματα, διπλώνει το ένα πόδι πίσω και απλώνει το άλλο μπροστά. Στη συνέχεια σκύβει και σηκώνει το βιολί, το τοποθετεί κάτω από το πηγούνι του, γνέφει στο μαέστρο και αρχίζει να παίζει.

Οι άνθρωποι στο ακροατήριο είναι συνηθισμένοι σε αυτό τελετουργικό. Κάθονται ήσυχα καθώς προχωράει προς την καρέκλα. Παραμένουν σιωπηλοί καθώς βγάζει τα στηρίγματα. Περιμένουν μέχρι να ετοιμαστεί να παίξει.

Αυτή τη φορά όμως, κάτι πήγε στραβά. Μόλις άρχισε να παίζει, μία από τις χορδές του βιολιού του έσπασε. Ο θόρυβος που έκανε η χορδή καθώς έσπαγε ακούστηκε σαν πυροβολισμός μέσα στην αίθουσα. Δεν υπήρχε αμφιβολία για το τι σήμαινε ο κρότος αυτός. Δεν υπήρχε αμφιβολία για το τι έπρεπε να κάνει.

Έπρεπε να σηκωθεί, να ξαναφορέσει τα στηρίγματα, να σηκώσει τις πατερίτσες και να απομακρυνθεί κουτσαίνοντας από τη σκηνή – είτε για να βρει ένα καινούργιο βιολί είτε να βρει μια νέα χορδή για το δικό του. Αλλά δεν το έκανε. Αντί για αυτό, περίμενε για ένα λεπτό, έκλεισε τα μάτια του και έκανε νεύμα στο μαέστρο να ξαναξεκινήσει.

Η ορχήστρα ξεκίνησε κι εκείνος άρχισε να παίζει από κει που είχε μείνει. Και έπαιξε με τέτοιο πάθος, δύναμη και διαύγεια όσο ποτέ άλλοτε.

Φυσικά, όλοι γνωρίζουμε ότι είναι αδύνατο να παίξει κανείς ένα κοντσέρτο με τρεις μόνο χορδές. Εγώ το ξέρω, εσείς το ξέρετε αλλά εκείνη τη βραδιά ο Itzhak Perlman αρνήθηκε να το λάβει υπ’ όψη του.

Μπορούσες να τον δεις να χρωματίζει, να αλλάζει, να επανα-συνθέτει το κομμάτι στο μυαλό του. Κάποια στιγμή φάνηκε σαν να ξεκούρδιζε τις χορδές ώστε να ακουστούν νέοι ήχοι που δεν είχαν ποτέ ξαναπαιχτεί.

Όταν τελείωσε, επικράτησε μία απίστευτη ησυχία. Αλλά αμέσως μετά, όλοι σηκώθηκαν και άρχισαν να ζητωκραυγάζουν. Το ξέσπασμα χειροκροτημάτων ήταν απίθανο και προερχόταν από κάθε γωνία της αίθουσας. Σηκωθήκαμε όλοι όρθιοι, φωνάζαμε, ζητωκραυγάζαμε, κάνοντας ό,τι μπορούσαμε, για να του δείξουμε πόσο πολύ εκτιμούσαμε αυτό που είχε κάνει.

Χαμογέλασε, σκούπισε τον ιδρώτα από το φρύδι του, σήκωσε το δοξάρι του για να μας ησυχάσει και μετά είπε – όχι κομπάζοντας, αλλά με ένα ήσυχο, σκεπτικό, ταπεινό ύφος – «Ξέρετε, μερικές φορές η δουλειά του καλλιτέχνη είναι να διαπιστώσει πόση μουσική μπορεί να παίξει με όσα του έχουν απομείνει.»

Τι δύναμη που είχε αυτή η δήλωση. Από τότε που την άκουσα, έχει παραμείνει στο μυαλό μου. Και ποιος ξέρει; Ίσως αυτός να είναι ο ορισμός της ζωής – όχι μόνο για τους καλλιτέχνες αλλά για όλους μας.

Να ένας άνθρωπος που σε όλη τη του ζωή εξασκείται για να παίζει μουσική με ένα βιολί με τέσσερις χορδές και ξαφνικά, στη μέση της συναυλίας βρέθηκε μόνο με τρεις. Άρχισε λοιπόν να παίζει με τις τρεις αυτές χορδές και η νέα μουσική ήταν πιο όμορφη, πιο ιερή, πιο αξιομνημόνευτη από ποτέ άλλοτε.

Έτσι λοιπόν ίσως είναι καθήκον όλων μας, στον τρεμάμενο, ταραγμένο, γεμάτο αλλαγές κόσμο στον οποίο ζούμε, να παίξουμε μουσική πρώτα με όλες μας τις δυνάμεις και μετά όταν δεν μπορούμε πλέον να το κάνουμε, να αρχίσουμε να παίζουμε με ό,τι μας έχει απομείνει.

—–
Το άρθρο αυτό του Jack Riemer δημοσιεύτηκε στην Houston Chronicle, στις 10 Φεβρουαρίου του 2001.
Κάποιοι λένε ότι το περιστατικό που περιγράφεται είναι ένας αστικός μύθος.
Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι είναι έτσι, αξίζει να επικεντρωθούμε στο βαθύτερο νόημα της εμψυχωτικής αυτής ιστορίας.

Photo by: serge…