«Η Ελευθερία της Επιλογής»: Το κείμενό μου για την έκδοση των Εκπαιδευτηρίων Δούκα

Πριν από λίγο καιρό έλαβα την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχω με κείμενό μου στην ετήσια έκδοση των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, που εκδίδεται κάθε χρόνο από το 1977 κάτω από το γενικό τίτλο «Ημερολόγιο».

Το φετινό Ημερολόγιο που πλέον έχει εκδοθεί κι έχει τίτλο «Εδώ ή αλλού; Το δίλημμα της επιλογής», είναι αφιερωμένο στο θέμα που απασχολεί ένα μεγάλο αριθμό Ελλήνων τον τελευταίο καιρό: Να παραμείνουμε ΕΔΩ ή να αναζητήσουμε την τύχη μας ΑΛΛΟΥ; Πάνω στο συγκεκριμένο θέμα τοποθετούνται Υπουργοί, Σύγχρονοι Στοχαστές, Συγγραφείς, Δημοσιογράφοι, Επιχειρηματίες αλλά και απλοί γονείς όπως εγώ και ο Χρήστος από την ομάδα Μαμά…δες, Μπαμπά…δες που μέσω του internet είμαστε σε επαφή καθημερινά με εκατοντάδες άλλους γονείς.

Δημοσιεύω εδώ το κείμενό μου που έχει τίτλο «Η ελευθερία της επιλογής», ενώ ολόκληρο το βιβλίο μπορείτε να βρείτε στην ηλεκτρονική του μορφή στο τέλος του post ή στο blog Το σχολείο του Μέλλοντος των Εκπαιδευτηρίων Δούκα.

Η Ελευθερία της Επιλογής

Η χώρα βρίσκεται στη δίνη μιας πρωτοφανούς κρίσης. Μιας κρίσης που έχει αγγίξει τη ζωή μας, απειλεί την καθημερινότητά μας, επηρεάζει τη συναισθηματική μας ισορροπία. Φίλοι χάνουν τη δουλειά τους, εισοδήματα συρρικνώνονται, πενιχρές συντάξεις ψαλιδίζονται ακόμα περισσότερο.

Όλοι αναζητούν διέξοδο. Διέξοδο από τη μιζέρια, διέξοδο από τη θλίψη, διέξοδο από την οικονομική πίεση. Η ερώτηση «να μείνω ή να φύγω» έχει γίνει πιο επίκαιρη από ποτέ. Είναι και πάλι στο επίκεντρο των συζητήσεων.

Ποια είναι η σωστή απάντηση; Υπάρχει σωστή απάντηση; Υπάρχει εύκολη απάντηση; Μακάρι να υπήρχε.

Είμαι ευγνώμων που έχω ζήσει στο εξωτερικό. Έκανα μέρος των σπουδών μου στη Γαλλία και όταν παρουσιάστηκε αργότερα η ευκαιρία να ζήσω στη Γερμανία και στην Αγγλία την εκμεταλλεύτηκα. Ξέρω λοιπόν πώς είναι. Ξέρω τι σημαίνει να φεύγεις από τη χώρα σου για να πας να ζήσεις έξω.

Θυμάμαι έντονα εκείνη την πρώτη απογείωση αεροπλάνου από Αθήνα προς τη νέα μου ζωή. Ήταν συναισθηματικά φορτισμένη. Θυμάμαι τη θέση που καθόμουν στο αεροπλάνο. Θυμάμαι τον ήλιο έξω από το παράθυρο. Θυμάμαι τον υπόκωφο θόρυβο των κινητήρων που φάνταζε πιο δυνατός από άλλες φορές. Θυμάμαι τη θάλασσα από ψηλά. Θυμάμαι τα συναισθήματα του ενθουσιασμού για το νέο ξεκίνημα, το σκίρτημα για το άγνωστο και τον κόμπο στο λαιμό για όσα άφηνα πίσω.

Ξέρω λοιπόν πώς είναι. Ξέρω τι κέρδισα. Ξέρω πόσο ωρίμασα. Και για αυτό θα συμβούλευα όσους το θέλουν διακαώς, να φύγουν. Αν είναι το όνειρο της ψυχής τους, ας το κάνουν, ας το ζήσουν, ας το απολαύσουν, όπως ακριβώς έκανα κι εγώ. Χωρίς το βάρος ότι εγκαταλείπουν τη χώρα τους και χωρίς ενοχές. Γιατί η ζωή είναι δική τους και κάποτε θα μετανιώσουν περισσότερο για τα πράγματα που δεν έκαναν παρά για εκείνα που έκαναν.

Τι γίνεται όμως με όσους σκέφτονται να φύγουν χωρίς να το θέλουν πραγματικά; Αν απλά νιώθουν εξαναγκασμένοι; Τότε το πράγμα αλλάζει. Τότε θέλει πολύ περισσότερη σκέψη. Η ζωή στο εξωτερικό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πουθενά η ζωή δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι αλλαγές είναι δραματικές και αλλεπάλληλες παντού. Και επηρεάζουν, λίγο ή πολύ, όλες τις χώρες του κόσμου.

Διάβασα κάποτε το «Acres of diamonds» ένα βιβλίο με την ιστορία ενός άντρα που ήθελε τόσο πολύ να βρει διαμάντια, που πούλησε το σπίτι του κι έφυγε ξεκινώντας ένα μάταιο αγώνα αναζήτησης τους. Ο νέος ιδιοκτήτης του σπιτιού όμως ανακάλυψε ένα πλούσιο αδαμαντωρυχείο στην πίσω αυλή. Κι έτσι άρχισα να αναρωτιέμαι: Μήπως υπάρχουν και στην Ελλάδα αδαμαντωρυχεία που πρέπει να ανακαλύψουμε; Εγώ προσωπικά επέστρεψα για να ψάξω περισσότερο. Κι έμεινα εδώ. Έχω πλέον οικογένεια, έχω δυο μικρά παιδιά στο σχολείο και η ζωή μου στο εξωτερικό μοιάζει μια μακρινή, γλυκιά ανάμνηση.

Έχω όμως συνειδητοποιήσει ότι ο κόσμος για τον οποίο προετοιμαστήκαμε ως γενιά δεν υπάρχει πια. Οι καιροί άλλαξαν. Η συμβουλή που μας έδιναν οι γονείς μας «να είσαι καλός μαθητής για να σπουδάσεις και να βρεις μια καλή δουλειά» είναι απαρχαιωμένη. Δεν υπάρχουν πια «καλές δουλειές», τουλάχιστον όχι για όλους.

Ας σταματήσουμε να παροτρύνουμε κι εμείς τα παιδιά μας να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι και να αναζητήσουν μία θέση στο δημόσιο ή σε μία μεγάλη εταιρεία πιστεύοντας ότι αυτή είναι η σίγουρη συνταγή επιτυχίας. Ναι αν το θέλουν, όχι για να εξασφαλιστούν. Ας δώσουμε βάση στην εκπαίδευσή τους γενικότερα και όχι μόνο στις ακαδημαϊκές τους γνώσεις, οι οποίες από μόνες τους δεν συνεπάγονται οικονομική επιτυχία ή ευτυχία.

Ας αλλάξουμε αυτά που διδάσκουμε στα παιδιά. Ας τα μάθουμε να σκέφτονται, να παίρνουν ρίσκο, να αποτυγχάνουν, να διαφέρουν, να επιχειρούν, να νιώθουν ευγνωμοσύνη, να βλέπουν την ομορφιά γύρω τους. Ας τους διδάξουμε τις αξίες μας. Ας γίνουμε παράδειγμα προς μίμηση. Ας μεγαλώσουμε την επόμενη γενιά ηγετών.

Ας αντικαταστήσουμε τη σκέψη «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα» με τη σκέψη «Αλήθεια, τι μπορώ να κάνω;» Η πρώτη κατεβάζει τα ρολά του μυαλού και σταματάει τη ροή των σκέψεων ενώ η δεύτερη γεννά απαντήσεις.

Ας ξεκινήσουμε τη δική μας επιχειρηματική δραστηριότητα, ας καινοτομήσουμε, ας αρχίσουμε να δημιουργούμε πλούτο.

Ας μιλήσουμε, ας ανοιχτούμε, ας δικτυωθούμε. Ας αρχίσουμε να γράφουμε στο δικό μας blog. Ας μοιραστούμε τις σκέψεις μας και τα πιστεύω μας. Ας αφήσουμε το αποτύπωμά μας.

Και ας μην ξεχνάμε το σημαντικότερο περιουσιακό μας στοιχείο που είναι το μυαλό μας. Ας επενδύσουμε στον εαυτό μας και στον τρόπο σκέψης μας, ας μορφωνόμαστε, ας διαβάζουμε, ας επιλέγουμε προσεκτικά τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε. Ας περνάμε χρόνο με όσους μας γεμίζουν ενέργεια κι ας απομακρύνουμε όσο μπορούμε από κοντά μας όσους μας αποθαρρύνουν ή απομυζούν τη ζωτικότητά μας.

Η απόφαση να φύγεις ίσως είναι λυτρωτική. Γιατί αισθάνεσαι ότι παίρνεις τον έλεγχο της κατάστασης στα χέρια σου. Το ίδιο όμως μπορεί να είναι και η απόφαση να μείνεις, αν συνειδητοποιήσεις ότι η τελική επιλογή για το πώς θα παίξεις τα χαρτιά που βρίσκονται στα χέρια σου είναι δική σου.

Ο Dr. Victor Frankl που έζησε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης γράφει στο βιβλίο του «Το Νόημα της Ζωής»

«Εμείς που ζήσαμε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, θυμόμαστε εκείνους οι οποίοι κυκλοφορούσαν από παράπηγμα σε παράπηγμα παρηγορώντας τους άλλους, δίνοντας το τελευταίο κομμάτι από το ψωμί τους.

Μπορεί να ήταν λιγότεροι αριθμητικά, αποτελούσαν όμως σαφή απόδειξη, ότι μπορείς να στερήσεις τα πάντα από έναν άνθρωπο, εκτός από ένα πράγμα: την ελευθερία να επιλέξει τη στάση που θα τηρήσει σε κάθε δεδομένη κατάσταση, την ελευθερία να επιλέξει το δικό του τρόπο συμπεριφοράς.»

Έχουμε κι εμείς την ελευθερία να επιλέξουμε τη στάση μας, να πάρουμε τις αποφάσεις μας και να περπατήσουμε το δικό μας δρόμο, εδώ ή στο εξωτερικό. Ό,τι κι αν αποφασίσουμε, ας το κάνουμε με θάρρος και πάθος. Η επιλογή – και η ζωή – είναι δική μας.