Ο πνιγμός δε μοιάζει με πνιγμό

Πολλά γράφονται αυτές τις μέρες γύρω από τον πνιγμό και δικαιολογημένα, αφού είναι η εποχή που ξεχυνόμαστε στις θάλασσες και πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση. Καθώς περνάνε δεκάδες άρθρα από τα μάτια μου καθημερινά, νόμιζα ότι τα είχα διαβάσει όλα για το θέμα. Μέχρι που βρέθηκα στο site του Mario Vittone, που είναι κορυφή σε θέματα διάσωσης και διάβασα το post του με τίτλο Drowning Doesn’t Look Like Drowning.

Είναι ένα post του ανατρέπει όσα ξέραμε ή όσα νομίζαμε ότι ξέραμε για τον πνιγμό. Στην ουσία εξηγεί πώς ένας άνθρωπος μπορεί να πνίγεται δίπλα σου και εσύ να μην παίρνεις είδηση. Μου έκανε τόσο εντύπωση το post που επικοινώνησα μαζί του και του ζήτησα την άδεια να το μεταφράσω και να το δημοσιεύσω στο Aspa Online. Προσφέρθηκα επίσης να του στείλω ένα αντίγραφο στα ελληνικά για να το συμπεριλάβει στις μεταφράσεις που δημοσιεύει μαζί με το πρωτότυπο. Μέσα σε λιγότερο από μία ώρα μου είχε απαντήσει «ναι» και στα δύο. Ακολουθεί λοιπόν το άρθρο, με την ελπίδα ότι ως αποτέλεσμα αυτής της δημοσίευσης μπορεί κάποτε να σωθεί μια ανθρώπινη ζωή.

Ο καινούριος καπετάνιος πήδηξε από το κατάστρωμα με τα ρούχα και άρχισε να κολυμπάει με ταχύτητα. Πρώην ναυαγοσώστης, κρατούσε τα μάτια του πάνω στο θύμα καθώς κατευθυνόταν προς το ζευγάρι που κολυμπούσε μεταξύ του αγκυροβολημένου σκάφους και της παραλίας. «Νομίζω ότι νομίζει ότι πνίγεσαι» είπε ο άντρας στη σύζυγό του. Λίγο πριν κατάβρεχαν ο ένας τον άλλον και εκείνη είχε βάλει μια φωνή αλλά τώρα πια πάτωναν σε μία λωρίδα άμμου μέσα στη θάλασσα – το νερό τους έφτανε μέχρι το λαιμό. «Είμαστε εντάξει, τι στο καλό κάνει;» ρώτησε, λίγο ενοχλημένη. «Είμαστε εντάξει!» φώναξε ο σύζυγος, κάνοντάς του νόημα να φύγει αλλά ο καπετάνιος συνέχισε να κολυμπάει γρήγορα. «Κουνηθείτε!» φώναξε καθώς πέρασε μεταξύ των έκπληκτων ιδιοκτητών του σκάφους. Ακριβώς πίσω τους, ούτε καν στα τρία μέτρα, η εννιάχρονη κόρη τους πνιγόταν. Ασφαλής πάνω από την επιφάνεια του νερού, στα χέρια του καπετάνιου, ξέσπασε σε δάκρια. «Μπαμπά!»

Πώς ο καπετάνιος ήξερε – από 15 μέτρα απόσταση – αυτό που ο πατέρας δεν μπορούσε να αναγνωρίσει από τα 3 μόνο; Ο πνιγμός δεν είναι η βίαιη κραυγή βοήθειας με το χτύπημα των χεριών στο νερό, όπως νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Ο καπετάνιος ήταν εκπαιδευμένος από ειδικούς να αναγνωρίζει τον πνιγμό και είχε μακροχρόνια εμπειρία. Ο πατέρας από την άλλη, είχε μάθει πώς μοιάζει ο πνιγμός βλέποντας τηλεόραση. Αν περνάτε χρόνο στο νερό ή κοντά στο νερό (όπως όλοι μας) τότε θα πρέπει να βεβαιωθείτε ότι τόσο εσείς, όσο και το πλήρωμά σας, γνωρίζετε τι να προσέχετε όταν κάποιος μπαίνει στο νερό. Μέχρι τη στιγμή που είπε εκείνο το γεμάτο δάκρυα «μπαμπά», το κορίτσι δεν είχε κάνει κανέναν θόρυβο. Καθώς είμαι κι εγώ πρώην ναυαγοσώστης, η ιστορία αυτή δεν με εξέπληξε καθόλου. Ο πνιγμός είναι σχεδόν πάντα ένα απατηλά ήσυχο περιστατικό. Το κούνημα των χεριών, το χτύπημα του νερού, οι φωνές και οι «εντυπωσιακές» ενδείξεις που έχουμε εκπαιδευτεί μέσω τηλεόρασης να περιμένουμε, σπάνια συναντώνται στην πραγματική ζωή.

Η Ενστικτώδης Αντίδραση Πνιγμού (Instinctive Drowning Response) – όπως ονομάστηκε από τον Francesco A. Pia, Ph.D. είναι αυτό που κάνουν οι άνθρωποι για να αποφύγουν την πραγματική ή την εκλαμβανόμενη ως πραγματική ασφυξία μέσα στο νερό. Και δε μοιάζει με αυτή που περιμένουν οι περισσότεροι. Υπάρχει ελάχιστο πιτσίλισμα, καθόλου κούνημα χεριών ή φωνές ή κάλεσμα για βοήθεια οποιουδήποτε είδους. Για να πάρετε μια ιδέα από το πόσο ήσυχος και ήρεμος μπορεί να φαίνεται απ’ έξω ο πνιγμός, σκεφτείτε το εξής: Είναι η υπ’ αριθμόν δύο αιτία θανάτου από ατύχημα στα παιδιά 15 ετών και κάτω (αμέσως μετά από τα ατυχήματα με αυτοκίνητα). Από τα 750 παιδιά που θα πνιγούν μέσα στην επόμενη χρονιά, τα 375 από αυτά θα βρίσκονται σε απόσταση 23 μέτρων από κάποιον γονέα ή άλλον ενήλικα. Στο 10% από αυτούς τους πνιγμούς, ο ενήλικας παρακολουθεί χωρίς να έχει ιδέα τι συμβαίνει. Ο πνιγμός δε μοιάζει με πνιγμό.

Ο Dr. Pia, σε ένα άρθρο του περιοδικού  On Scene της Ακτοφυλακής, περιέγραψε την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού ως εξής:

1. Εκτός από σπάνιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι που πνίγονται δεν είναι σωματικά σε θέση να φωνάξουν για βοήθεια. Το αναπνευστικό σύστημα έχει σχεδιαστεί για την αναπνοή. Η ομιλία είναι δευτερεύουσα λειτουργία. Πρέπει να επιτελείται η αναπνοή, πριν λάβει χώρα η ομιλία.
2. Το στόμα των ανθρώπων που πνίγονται βουλιάζει και βγαίνει πάνω από την επιφάνεια του νερού εναλλάξ. Το στόμα των ανθρώπων που πνίγονται δε μένει αρκετή ώρα πάνω από το νερό ώστε να μπορέσουν να εκπνεύσουν, να εισπνεύσουν και να φωνάξουν για βοήθεια. Όταν το στόμα των ανθρώπων που πνίγονται είναι πάνω από την επιφάνεια του νερού, εκπνέουν και εισπνέουν γρήγορα ενώ το στόμα τους αρχίζει να βυθίζεται κάτω από την επιφάνεια του νερού.
3. Οι άνθρωποι που πνίγονται δεν μπορούν να κουνήσουν τα χέρια για βοήθεια. Η φύση τους αναγκάζει ενστικτωδώς να εκτείνουν τα χέρια τους πλαγίως και να πιέσουν προς τα κάτω την επιφάνεια του νερού. Πιέζοντας προς τα κάτω την επιφάνεια του νερού χρησιμοποιούν το σώμα τους ως μοχλό ώστε να μπορέσουν να βγάλουν το στόμα τους έξω από το νερό για να αναπνεύσουν.
4. Κατά τη διάρκεια της Ενστικτώδους Αντίδρασης Πνιγμού, οι άνθρωποι που πνίγονται δεν μπορούν να ελέγξουν τις κινήσεις των χεριών τους. Από άποψη φυσιολογίας οι άνθρωποι που πνίγονται και αγωνίζονται στην επιφάνεια του νερού δεν μπορούν να σταματήσουν να πνίγονται και να εκτελέσουν τις κινήσεις που θα ήθελαν, όπως να κουνήσουν τα χέρια για βοήθεια, να κινηθούν προς έναν διασώστη ή να απλώσουν τα χέρια για να πιάσουν εξοπλισμό διάσωσης.
5. Από την αρχή ως το τέλος της Ενστικτώδους Αντίδρασης Πνιγμού τα σώματα των ανθρώπων παραμένουν  σε όρθια θέση στο νερό, χωρίς κανένα ίχνος υποστηρικτικών λακτισμάτων με τα πόδια. Αν δεν διασωθούν από έναν εκπαιδευμένο ναυαγοσώστη, οι άνθρωποι που πνίγονται μπορούν να παλέψουν στην επιφάνεια του νερού μόνο από 20 ως 60 δευτερόλεπτα πριν να βουλιάξουν.

[Πηγή: On Scene Magazine: Fall 2006 (page 14)]

Αυτό δε σημαίνει ότι ένας άνθρωπος που φωνάζει για βοήθεια και κάνει απότομες και σπασμωδικές κινήσεις δεν αντιμετωπίζει σοβαρό θέμα –  βρίσκεται σε αγχώδη κατάσταση στο νερό.  Χωρίς να είναι πάντα παρούσα πριν την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού η αγχώδης κατάσταση στο νερό δε διαρκεί πολύ – αλλά αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στον πραγματικό πνιγμό, τα θύματα αυτά είναι ακόμα σε θέση να βοηθήσουν στη διάσωσή τους. Μπορούν να πιάσουν σκοινιά διάσωσης, σωσίβια, κ.λ.π.

Δώστε επίσης προσοχή τα εξής σημάδια πνιγμού:

• Κεφάλι χαμηλά στο νερό, στόμα στο επίπεδο της επιφάνειας του νερού
• Κεφάλι που γέρνει προς τα πίσω, στόμα ανοιχτό
• Βλέμμα παγωμένο και άδειο, που δεν μπορεί να εστιάσει
• Μάτια κλειστά
• Μαλλιά πάνω στο μέτωπο ή στα μάτια
• Δε χρησιμοποιούν πόδια – σε κάθετη θέση
• Ασθμαίνουν ή αγκομαχούν
• Προσπαθούν να κολυμπήσουν προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση αλλά δεν τα καταφέρνουν
• Προσπαθούν να γυρίσουν ανάσκελα
• Φαίνεται σαν να προσπαθούν να σκαρφαλώσουν σε μία αόρατη σκάλα

Έτσι αν κάποιος από το πλήρωμα πέσει στη θάλασσα και όλα φαίνονται ΟΚ – μην είστε τόσο σίγουροι. Καμιά φορά η πιο συνηθισμένη ένδειξη ότι κάποιος πνίγεται είναι ότι δεν μοιάζει να πνίγεται. Μπορεί να φαίνεται σαν να κολυμπά όρθιος κουνώντας χέρια και πόδια κοιτάζοντας προς στο κατάστρωμα. Ένας καλός τρόπος για να σιγουρευτείτε; Ρωτήστε τον «Είσαι εντάξει;» Αν είναι σε θέση να απαντήσει, προφανώς είναι. Αν σας κοιτάξει με ένα άδειο βλέμμα, μπορεί να έχετε λιγότερο από 30 δευτερόλεπτα για να τον φτάσετε. Και γονείς – τα παιδιά που παίζουν στο νερό κάνουν φασαρία. Αν τυχόν ησυχάσουν, τα πλησιάζετε για να μάθετε γιατί.

—–
Συνδεθείτε μαζί μου μέσω Facebook, Twitter, Google+ ή μέσω του εβδομαδιαίου μου Newsletter για να μη χάνετε ποτέ τίποτα.

Photo by Scarleth Marie