Κάνοντας τη διαφορά: Συνέντευξη με τη Φάλυ Παπανικολάου

Το θυμάμαι σαν να είναι χθες. Ήταν Σεπτέμβριος λίγο πριν να ξεκινήσει η σχολική χρονιά. Η Εβελίνα θα πήγαινε τότε Τετάρτη δημοτικού. Την πήγα στο σπίτι κάποιων φίλων της να παίξει και πιάσαμε την κουβέντα  με τη μαμά των παιδιών και μία ακόμα μαμά που βρισκόταν εκεί.

“Ξέρεις τι θα γίνει φέτος στο τέλος της χρονιάς, έτσι δεν είναι;” με ρώτησαν.

Δεν είχα ιδέα τι εννοούσαν. Εκείνες όμως είχαν μεγαλύτερα παιδιά και γνώριζαν.

“Τι εννοείτε, αν ξέρω τι θα γίνει; Για ποιο πράγμα μιλάμε;”

Δεν μπορούσα να καταλάβω για ποιο λόγο συζητούσαμε για το τέλος της σχολικής χρονιάς από τη στιγμή που δεν είχε γίνει καν ο αγιασμός!

Μου εξήγησαν λοιπόν ότι στο σχολείο μας, τα παιδιά που πηγαίνουν Τετάρτη, Πέμπτη και Έκτη παίρνουν μέρος σε μία μουσικοχορευτική γιορτή λήξης που παρόμοιά της δεν έχω ξαναδεί. Ότι δεν μπορούν να μου περιγράψουν τι θα συνέβαινε. Ότι τα παιδιά ξεκινούν πρόβες από τα Χριστούγεννα ή ακόμα και από πιο πριν για να την ετοιμάσουν. Και ότι ο άνθρωπος πίσω από όλη αυτή την ιστορία είναι η δασκάλα τους της Φυσικής Αγωγής, η Φάλυ Παπανικολάου.

Τότε δεν γνώριζα τη Φάλυ Παπανικολάου. Και τίποτα δεν μπορούσε να με προετοιμάσει το τι θα ζούσαμε τα επόμενα χρόνια. Δεν ήταν ότι παρακολουθούσαμε ωραίες γιορτές λήξης. Ήταν ότι η διαδικασία της προετοιμασίας αυτών των γιορτών, υπό την καθοδήγηση της Φάλυς, μάθαινε στα παιδιά πράγματα που δεν μπορούσαν να μάθουν μέσα στην τάξη.

Τα παιδιά αποκτούσαν αυτοπεποίθηση, μάθαιναν να δουλεύουν σκληρά, να επιμένουν, να τολμάνε, να τεντώνονται, να οραματίζονται, να δουλεύουν ομαδικά, να αισθάνονται άνετα με το σώμα τους, να απολαμβάνουν το χορό και να διασκεδάζουν!

 

 

Έζησα λοιπόν 5 γιορτές λήξης: 3 της Εβελίνας,3 της Εβίτας, από τις οποίες η μία ήταν κοινή. Οι γιορτές αυτές ήταν από τις πιο όμορφες αναμνήσεις των παιδιών μου από το δημοτικό. Το δημοτικό δεν θα ήταν ίδιο χωρίς αυτές τις γιορτές και βέβαια χωρίς την εκπαιδευτικό που βρισκόταν πίσω από όλη αυτή την προσπάθεια.

Σήμερα λοιπόν έχω τη χαρά και την τιμή να φιλοξενώ στο blog μου, τη Φάλυ Παπανικολάου. Πλέον οι κόρες μου πηγαίνουν Γυμνάσιο και Λύκειο, παρ’ όλα αυτά η Φάλυ πάντοτε βρίσκεται στις συζητήσεις και στις σκέψεις μας. Εξάλλου η Εβίτα που φέτος τελείωσε β’ γυμνασίου εμφανίστηκε ως “guest” στη φετινή γιορτή λήξης του δημοτικού, χορεύοντας μαζί με το παλιό της πρωτάκι!

 

Φάλυ γνωριστήκαμε αρκετά χρόνια πριν, όταν ήσουν η γυμνάστρια των κορών μου στο δημοτικό. Εσύ το γνωρίζεις, αλλά για όσους δεν το γνωρίζουν, σπούδασα κι εγώ στο ΤΕΦΑΑ και έτσι έχω ιδιαίτερη αγάπη στο επάγγελμα, παρ’ όλο που δεν το εξάσκησα.

Πες μας δυο λόγια για σένα και πώς αποφάσισες να γίνεις εκπαιδευτικός φυσικής αγωγής.

Σε όλη μου την παιδικό-εφηβική ηλικία, η μοναδική σχεδόν εξωσχολική απασχόληση μου, ήταν ο αθλητισμός και ο χορός. Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου κάθε μέρα από το τέλος του σχολικού ωραρίου μέχρι το βράδυ και στη διάρκεια των σχολικών διακοπών, ήμουν σε κάποιο κολυμβητήριο, σε κάποια σχολή χορού ή σε κάποιο γήπεδο.

Το έκανα πάντα με ενθουσιασμό, αγάπη και πάθος. Ο κύβος ερρίφθη όταν γνώρισα τον κλασικό αθλητισμό. Χρωστάω πολλά στον αείμνηστο γυμναστή μου Μάναρη, που μου έδωσε το κίνητρο για να αποφασίσω το επάγγελμα, το οποίο με έκανε ευτυχισμένη επειδή έκανα το χόμπι μου δουλειά.

Όταν διορίστηκα σαν εκπαιδευτικός, θέσεις καθηγητών Φυσικής Αγωγής υπήρχαν μόνο στη Μέση Εκπαίδευση και έτσι βρέθηκα, αφού για κάποιο χρονικό διάστημα υπηρέτησα την Ιδιωτική Εκπαίδευση, στο Γυμνάσιο Κορωπίου. Όταν το 1992 αποφασίστηκε η ένταξη καθηγητών φυσικής αγωγής στη Δημοτική Εκπαίδευση, αμέσως αποφάσισα τη μετάταξή μου, πιστεύοντας ότι στα παιδιά του Δημοτικού έχω να προσφέρω πολύ περισσότερα, αν και αυτό θα μου στοίχιζε μερικές ώρες παραπάνω εβδομαδιαίας διδασκαλίας και σίγουρα μεγαλύτερη προσπάθεια και κόπο. Έτσι βρέθηκα στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Παπάγου.

 

Οι αναγνώστες του Aspa Online έχουν διαβάσει πολλά για τις γιορτές και σένα όλα αυτά τα χρόνια. Κάθε χρόνο περιέγραφα με λεπτομέρειες τις γιορτές λήξης στις οποίες συμμετείχαν οι κόρες μου.

Πρέπει να πω, ότι όλοι έμεναν με το στόμα ανοιχτό με το τι γινόταν σε αυτές τις γιορτές και φυσικά όλοι νόμιζαν ότι τα παιδιά μου πήγαιναν σε ιδιωτικό. Κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι υπάρχει περίπτωση να γίνεται τέτοιο επίπεδο δουλειάς σε ένα δημόσιο σχολείο.

Πώς σου ήρθες η ιδέα να αρχίσεις να διοργανώνεις αυτές τις γιορτές;

Παραδοσιακά οι γιορτές για τη λήξη του σχολικού έτους σε ότι αφορά στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής ήταν αυτό που αποκαλούσαμε Γυμναστικές Επιδείξεις και ως επί το πλείστον ήταν επιδείξεις που αφορούσαν στην αθλητική και σωματική προετοιμασία των παιδιών.

Αργότερα εξελίχθηκαν σε αθλητικές δραστηριότητες με εμπλουτισμό δημοτικών χορών.
Αναζητώντας τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει πιο διασκεδαστικό το μάθημα και πώς η Φυσική Αγωγή θα παίξει το ρόλο της στη παιδαγωγική διαδικασία, πέρα από τα καθαρά αθλητικά αντικείμενα και τους δημοτικούς χορούς, σκέφτηκα να τα συνδυάσουμε σε μια γιορτή η οποία θα έχει διδακτικά μηνύματα, θα εμπλέκει τις αθλητικές δραστηριότητες με χορό και διασκέδαση.

Σε αυτό βοήθησε πολύ η εισαγωγή της μουσικοκινητικής αγωγής στο αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής. Έτσι στηριχθήκαμε στο χορό, που σαν διαδικασία προσιτή και ευχάριστη στα παιδιά αποτελεί την υποδομή για τη στροφή που επιχειρήσαμε.

Κομμάτια της γιορτής μας είναι χορευτικές δράσεις με μπάλες, σκοινάκια και άλλα όπου τα παιδιά γυμνάζονται, καλλιεργούν το ρυθμό και προπαντός το χαίρονται. Όπως κάθε συλλογική προσπάθεια, έτσι και αυτή θα χρειαζόταν ένα στόχο και ένα σημείο όπου τα παιδιά θα μπορούσαν να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας. Στόχος μας, η γιορτή του τέλους.

Η επιτυχία που σημείωνε η εκδήλωση χρόνο με το χρόνο και η εμπειρία που αποκομίζαμε, μας οδηγούσε συνεχώς να τη βελτιώνουμε και να την εμπλουτίζουμε άλλες φορές με οπτικοακουστικά και άλλες φορές με θεατρικά.

Όλα αυτά βέβαια υλοποιήθηκαν, γιατί η ιδέα βρήκε, από το ξεκίνημα της, υποστήριξη από τους διευθυντές, τους συναδέλφους και κυρίως από τους γονείς. Εδώ θέλω να σημειώσω ότι αυτή η προσπάθεια ξεκίνησε από την εποχή που ήμουν καθηγήτρια στο Γυμνάσιο Κορωπίου, όπου επίσης αυτή η νέα προσπάθεια, και αρκετά πιο νεωτεριστική τότε, έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής και θα θυμάμαι πάντα με αγάπη και νοσταλγία εκείνη την προσπάθεια που μου έδωσε και το κίνητρο για να συνεχίσω.

 

Όπως προανέφερα οι γιορτές λήξης ήταν από τις πιο έντονες αναμνήσεις των παιδιών μου από το δημοτικό. Και αυτό από μόνο του έχει τεράστια αξία. Πιστεύω ότι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας είναι σπουδαίες αναμνήσεις.

Πέρα όμως από τις αναμνήσεις, οι γιορτές αυτές έχουν και παιδαγωγική αξία. Πες μας γιατί.

Το σχολείο, ιδιαίτερα το δημοτικό, έχει να υπηρετήσει δύο αξίες. Τη μόρφωση, δηλαδή το γνωστικό αντικείμενο και τη διαμόρφωση και διάπλαση υγειών και σωστών χαρακτήρων, δηλαδή την παιδαγωγική αξία. Μετά από τόσα χρόνια που υπηρετώ αυτή τη διαδικασία των εορτών, είμαι απόλυτα πεπεισμένη και για την παιδαγωγική τους αξία.

Κάθε χρόνο επιλέγουμε ένα θέμα γύρω από το οποίο χτίζουμε τη γιορτή μας. Τις περισσότερες φορές αυτό είναι κίνητρο για τα παιδιά, να αναζητήσουν πληροφορίες και να ασχοληθούν με το θέμα μας. Πολλές φορές η γιορτή ήταν μέρος προγραμμάτων που υλοποιούσαν τα σχολεία μας.

Όπως είπες Άσπα, αυτές οι γιορτές δημιουργούν όμορφες παιδικές αναμνήσεις και οι όμορφες παιδικές αναμνήσεις ασφαλώς συντελούν στη διαμόρφωση ισορροπημένων χαρακτήρων. Η διαδικασία που προηγείται, για να έρθει το αποτέλεσμα που τόσος κόσμος αναγνωρίζει σαν καταπληκτικό, κρατάει μήνες, και κλιμακώνεται μεθοδικά μέσα στη χρονιά.

Η προσπάθεια έχει πολλές ώρες προετοιμασίας εκτός διδακτικού ωραρίου πάντα με την εθελοντική συμμετοχή πολλών παιδιών. Μέσα από το κίνητρο της επιτυχίας της γιορτής τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται, να προσπαθούν μεθοδικά, να βελτιώνονται, και να βγάζει το καθένα τον καλύτερο εαυτό του.

Limbo, χορεύει και η Εβελίνα

Οι κυριότερες ενδείξεις της σπουδαιότητας και της παιδαγωγικής χρησιμότητας αυτής της διαδικασίας που ξεχωρίζω είναι: Η συμμετοχή των παιδιών στη διαμόρφωση των χορογραφιών. O ενθουσιασμός που δείχνει το κάθε παιδί όταν κάνει το παραπάνω βήμα στην εκτέλεση. O τρόπος με τον οποίο τα πιο ικανά παιδιά στηρίζουν, βοηθούν και παροτρύνουν τα υπόλοιπα στην κοινή κατεύθυνση του αποτελέσματος. Και τέλος η σταδιακή, εντελώς εκούσια, συμμετοχή παιδιών, τα οποία στην αρχή αντιμετώπιζαν αρνητικά τη συμμετοχή τους, μερικά από ντροπή και άλλα από χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Ελάχιστοι, που κυρίως δεν έχουν παρακολουθήσει ή δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία της προετοιμασίας που προανέφερα, ισχυρίζονται ότι είναι μια προσπάθεια εντυπωσιασμού. Είναι άλλο πράγμα το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου να είναι εντυπωσιακό, και άλλο το να κάνεις κινήσεις προς εντυπωσιασμό. Άλλο αποτέλεσμα επιδιώκεις όταν επιλέγεις και ετοιμάζεις μια ομάδα από τα ικανότερα παιδιά και άλλο όταν η προσπάθεια απευθύνεται και περιλαμβάνει όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά.

Όταν δεν εξαιρείται κανένα παιδί και για κανένα λόγο, όταν προσπαθούν για το αποτέλεσμα πάνω από 200 παιδιά, με τη συμπαράσταση όλων των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων και των γονέων και καταφέρνουν κάτι τόσο εντυπωσιακό τότε είσαι διπλά υπερήφανη. Και για την προσπάθεια και για το αποτέλεσμα.

Τέλος η βοήθεια κατά καιρούς από το Λύκειο Ελληνίδων, από τις θεατρικές ομάδες, από τους αθλητικούς συλλόγους και κυρίως η συμμετοχή ομάδων γονέων στη πολύμηνη προετοιμασία, με κατασκευές, ενδυμασίες, προμήθειες και υποστήριξη στην παράσταση συντελεί στη πραγμάτωση του ανοιχτού σχολείου που τόσο έχει ανάγκη η ολοένα και περισσότερο εσωστρεφής κοινωνία μας.

 

Πιστεύω ακράδαντα ότι ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά και μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων γύρω του. Ήσουν ένας από τους ανθρώπους που έχουν κάνει τη διαφορά στη ζωή των παιδιών μου και σου είμαι ευγνώμων για αυτό.

Τι συμβουλή θα έδινες σε άλλους εκπαιδευτικούς ή σε άλλους γονείς για να τους εμπνεύσεις να κάνουν κι εκείνοι τη διαφορά;

Η ολοένα εντατικοποίηση και αυξανόμενη απαίτηση σε ότι αφορά στο γνωστικό κομμάτι της εκπαίδευσης, δημιουργούν μια ολοένα αυξανόμενη πίεση, συρρικνώνουν τον δημιουργικό ελεύθερο χρόνο και θέτουν προτεραιότητες στα παιδιά, που δεν συνάδουν με την ηλικία και την παιδική τους ψυχοσύνθεση. Γι αυτό όλο και περισσότερο σημασία έχει να εκμεταλλευόμαστε οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί κάθε ευκαιρία και κάθε δυνατότητα για να κάνουμε τη ζωή των παιδιών πιο ενδιαφέρουσα και κυρίως να τα κάνουμε να αγαπήσουν και να εμπιστευτούν τον εαυτό τους, γι αυτό που είναι και γι αυτό που μπορούν να καταφέρουν.

Διάφοροι χοροί, χορεύει και η Εβίτα

Και μόνο αυτό αν έχω καταφέρει για κάποια παιδιά, τότε είμαι ευτυχισμένη, περήφανη και θεωρώ τον εαυτό μου πετυχημένη δασκάλα.

 

Σε κάθε καλή ιστορία, σε κάθε καλή ταινία, σε κάθε καλή σειρά στην τηλεόραση, υπάρχει πάντα το στοιχείο της δυσκολίας. Δε θα είχε ενδιαφέρον εξάλλου αν ο ήρωας εμφανιζόταν και πετύχαινε το στόχο του μέσα στα πρώτα 10 λεπτά της ταινίας!

Δεν ξέρω τι γίνεται τα τελευταία χρόνια αλλά θυμάμαι ότι τότε που η Εβίτα πήγαινε έκτη είχαν προκύψει κάποιες δυσκολίες. Είχαν εμφανιστεί κάποιοι γονείς που είχαν εναντιωθεί στη γιορτή. Αυτό για μένα ήταν ανεξήγητο!

Πώς ήταν δυνατόν κάποιοι να εναντιώνονταν σε κάτι που εμένα μου φαινόταν τέλειο; Πώς αντιμετωπίζεις αυτές τις δυσκολίες και τι συμβουλή έχεις να δώσεις σε όσους αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις στη δική τους ζωή;

Όπως λες, τίποτα δεν είναι εύκολο και σπάνια κάτι είναι απόλυτα αποδεκτό. Πράγματι κατά καιρούς υπήρξαν ενστάσεις. Κάποια φορά βρεθήκαμε πολύ κοντά ακόμα και στη ματαίωση. Κάθε φορά όμως, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία το επιθυμούσε και κυρίως γιατί τα παιδιά το ήθελαν πολύ και το προσπάθησαν, το αποτέλεσμα δικαίωσε τη δική μας επιλογή.

Τελευταία οι συνθήκες λειτουργίας στο σχολικό μας συγκρότημα άλλαξαν. Το μοντέλο λειτουργίας 27 χρόνων, όπου όλα τα παιδιά και των δύο σχολειών στην ίδια αυλή, κάνουν το ίδιο μάθημα και τις ίδιες δράσεις, δεν είναι πλέον επιθυμητό από το ένα σχολείο. Στεναχωριέσαι όταν κάτι που είναι κομμάτι της ζωής σου σταματά. Όταν όμως έχεις εξαντλήσει όλες τις προσπάθειες που μπορούσες να κάνεις για να μην συμβεί αυτό, προχωράς παρακάτω. Η φετινή προετοιμασία λοιπόν έγινε κάτω από αντίξοες συνθήκες και πολλούς περιορισμούς. Ευτυχώς η μεγάλη συμπαράσταση και βοήθεια της διευθύντριας κας Κωστόγιαννη και των συναδέλφων μου βοήθησαν εμένα και τα παιδιά να ολοκληρώσουμε την προσπάθεια. Είμαι ενθουσιασμένη γιατί το αποτέλεσμα και η επιτυχία της γιορτής δικαίωσε τους υποστηρικτές της ιδέας και πάνω από όλα την τεράστια προσπάθεια των παιδιών.

Η συμβουλή μου προς όλους, όπως είπα και στα παιδιά στο τέλος της γιορτής: “Να μην εχθρεύεστε αυτούς που σας βάζουν εμπόδια και δυσκολίες. Σας δίνουν την ευκαιρία να προσπαθείτε περισσότερο και έτσι να γίνεστε πιο δυνατοί και πιο καλοί”

Αφρικάνικος, χορεύει και η Εβελίνα

Όταν η Εβίτα πήγαινε έκτη δημοτικού είχαμε κάνει και κάτι ακόμα μαζί: Κάποιοι γονείς είχαμε μαζευτεί και είχαμε κάνει πρόβες στη χορογραφία του YMCA, που ήταν μία από τις χορογραφίες που χόρεψαν τα παιδιά. Και στη γιορτή της αποφοίτησης της έκτης που έγινε στο προαύλιο του σχολείου, ξαφνικά τα φώτα έκλεισαν, η μουσική άρχισε να παίζει δυνατά και εμείς οι γονείς βγήκαμε ντυμένοι με ρούχα ντίσκο και αρχίσαμε να χορεύουμε κάνοντας έκπληξη στα παιδιά.

Ήταν μία ακόμα από τις ανεπανάληπτες αναμνήσεις εκείνης της περιόδου την οποία συντόνισες εσύ. Πώς σου ήρθε η ιδέα να μας προτείνεις αυτή τη “συνωμοσία” και πώς είχες την ενέργεια και την υπομονή μέσα σε όλα που είχες να κάνεις, να μάθεις σε εμάς τους μεγάλους τη χορογραφία;

Από παλιά οι γονείς συμμετείχαν με διάφορες δράσεις στη γιορτή αποφοίτησης. Μοιραζόμενοι τη δουλειά και την αγωνία κάπου ήρθε η ανάγκη και η επιθυμία να γιορτάζουν και αυτοί με τον ίδιο τρόπο όπως τα παιδιά τους την αποφοίτηση. Ίσως λίγο κάπου στο βάθος και η σκέψη “Και εμείς μπορούμε ακόμα”. Έτσι λοιπόν μου προτάθηκε να χορογραφώ γι αυτούς ένα από τα κομμάτια της γιορτής. Οι πρώτες φορές ήταν πραγματικά μεγάλη έκπληξη για τα παιδιά. Τώρα πια, το περιμένουν.

 

YMCA, χορεύει και η Εβίτα

 

YMCA, Surprise, χορεύουν οι γονείς! Video του Γιάννη Στάππα

 

Ποτέ δεν μου στέρεψε η ενέργεια, η διάθεση και η υπομονή να κάνω ότι περνάει από το χέρι μου για να γίνεται η σχολική κοινότητα πιο δεμένη και η σχολική ζωή πιο όμορφη. Και επί πλέον δεν θα μπορούσα ποτέ να αρνηθώ βοήθεια και υποστήριξη στους ανθρώπους που αναγνωρίζουν, στηρίζουν και αγαπούν ό,τι και εγώ.

 

Φάλυ σε ευχαριστώ για το χρόνο σου και την τιμή που μου έκανες να μου δώσεις αυτή τη συνέντευξη. Υπάρχει κάτι άλλο που θα ήθελες να προσθέσεις;

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία και δικαίωση, γι αυτή την προσπάθεια, από την παρουσία αποφοίτων κάθε χρόνο στη γιορτή, ακόμα και μέσα στις εξετάσεις τους, από τη συμμετοχή τους μερικές φορές σαν guest stars, από τα σχόλια παιδιών και γονιών για όμορφες αναμνήσεις και νοσταλγία. Αισθάνομαι ευλογημένη για την επιλογή μου.

Άσπα σ’ ευχαριστώ με όλη μου τη καρδιά για την υποστήριξη σου όλα αυτά τα χρόνια. Να μου φιλήσεις τα κορίτσια σου. Η ανοικτή επιστολή της Εβελίνας είναι για μένα παράσημο για τη δουλειά μου.